Gastspreker Marleen Stikker aan het woord: "Ik zie liever versterking van sociale intelligentie."

Kan je wat over jezelf vertellen? Waar ben je nu mee bezig? Wat speelt er nu bij jou op dit moment?

‍Mijn naam is Marleen Stikker en ik ben directeur van Waag. De Waag is een onderzoeksinstelling, gevestigd in Amsterdam, dat al 25 jaar artistiek en ontwerpend onderzoek doet naar de impact van nieuwe technologieën en de rol die deze kunnen spelen voor sociale innovatie. Onze missie is om actief burgerschap te bevorderen door eerlijke en inclusieve technologie te ontwikkelen.

‍

We zijn op het moment volop bezig met de gevaren van het tracken en tracen van de burger en de aannames en veronderstellingen die daarbij komen kijken.

‍

Daarnaast zijn we bezig met de vraag hoe we moeten handelen zodat er een toekomst ontstaat die voor iedereen voldoende mogelijkheden biedt. Wat zal het nieuwe normaal zijn? Wat ligt er dan aan de grondslag van dit nieuwe normaal? En hoe komen we concreet uit de crisis - waar we al in zaten - door het huidige momentum goed te gebruiken om positieve verandering teweeg te brengen?

‍

‍Wat heb je samen met de Bildung studenten gedaan? En hoe kijk je daar op terug?

‍Het afgelopen jaar zijn de studenten van de Digitalisering fase langsgekomen bij de Waag samen met Hans Schnitzler (leermeester van de fase Digitalisering). Na een rondleiding en presentatie over de organisatie zijn we samen in discussie gegaan over het ontstaan van het internet en tot welke huidige machtsverhoudingen dat heeft geleid. Aan de hand van het kunstwerk ‘The Anatomy of AI’ van Kate Crawford en Vladimir Jole hebben we geprobeerd het “zwarte doos”-gevoel dat veelal rondom de werking van het internet zweeft, weg te nemen.

‍

Ik kijk er positief op terug. De bildungstudenten zijn een groep interessante en betrokken mensen.

‍

‍Stel er zou nu een bildunggroep bij jullie langs komen wat zou je nu met ze bespreken?

‍Als je kijkt naar de actualiteit waar ik nu mee bezig ben, is dat het digitale publieke domein vormgeven, zeker nu met de corona crisis. Daar zijn we de voorwaarden voor aan het creëren en uitvoeren.

‍

Voor de Tweede Kamer hebben we een 'routekaart digitale toekomst' gemaakt naar aanleiding van de oprichting van de tijdelijke commissie Digitale Toekomst. Uiteindelijk draaide dit om hoe volksvertegenwoordigers zich moeten verhouden tot digitale ontwikkelingen. Daar hebben we een routekaart voor ontwikkelt en die begint bij het onderzoeken van de vooraannames die er zijn rondom technologie, een thema dat ook veel besproken wordt bij De Bildung Academie. Maar ook waar optimaliseer je voor? Wie financiert het? Wie bepaalt het? Hoe veranker je de digitale ontwikkelingen met grondrechten en mensenrechten?

‍

Als we de huidige crisis bekijken dan is de corona-app een interessante casus. Als je de corona-app langs diezelfde vragen legt, dan is het maar de vraag of er een app moet komen. Ik heb in de discussie rondom de corona-app laten zien dat privacy en technologie elkaar niet hoeven te weerspreken. Je kan de privacy goed regelen door het juiste protocol te gebruiken en geen dataopslag te doen. Daarom dat we het “veilig tegen corona” hebben opgezet.

‍

Tegelijkertijd moet nog worden aangetoond dat een app überhaupt het antwoord is op wat we nu nodig hebben. Zelfs als je de app privacy vriendelijk kunt maken, is het de vraag of we dergelijke geautomatiseerde, zogenaamde intelligente systemen in de samenleving moeten loslaten. Ik zie liever de versterking van onze sociale intelligentie.

‍

‍Tot slot, vind je dat de Bildung Academie een rol moet spelen in het thema digitalisering en zo ja op welke manier?

‍De Bildung Academie moet zeker een rol spelen in het thema digitalisering.

‍

We voeren op dit moment geen goede of bewuste gesprekken over technologie. Technologie is altijd een uitdrukking van macht, van vooronderstellingen en van wereldbeelden. Het is cruciaal om dat te doorzien. Deze gesprekken vind ik dan ook goed passen bij De Bildung Academie. Het zien van wat er onder al deze technologie zit en daar discussies over voeren.

‍

Neem als voorbeeld weer de corona-app. Het lijkt alsof de keuze is tussen of gezondheid en privacy. Maar dat is een valse tegenstelling. Je kunt privacy by design toepassen. Je zorgt dan dat er geen centrale dataopslag is, en dat de data gedistribueerd op onze eigen telefoons blijft staan. Het is heel belangrijk dat iedereen die een politieke, culturele of maatschappelijke positie heeft, in staat is om dat verschil te begrijpen.

‍

De ontwikkelaars gebruiken complexe afkortingen waardoor het lijkt dat het te ingewikkeld is voor de niet-professional. Maar als je de principes kent kun je prima het verschil begrijpen tussen het centrale PEPP-PT en het gedistribueerde DP-3T protocol en kun je zinvol aan het debat deelnemen. Dat is cruciaal voor onze toekomst. Protocollen zijn net zoals wetgeving. Ik kan me ook niet voorstellen dat de wet alleen begrepen zou kunnen worden door een select gezelschap. Rond wetgeving zijn mensen met verschillende achtergronden en overtuigingen betrokken. Het is inzet van verhitte debatten in de eerste en Tweede Kamer en in de samenleving. Dat zou ik ook graag zien bij technologie.

‍

De Bildung Academie speelt daar dus een belangrijke rol in door studenten de kans te bieden bewust te worden over deze thema’s en te zorgen voor technologische geletterdheid tijdens het Bildung Halfjaarprogramma.